Sức khỏe là tài sản vô giá mà mỗi người đều sở hữu. Tuy nhiên, trong guồng quay của nhịp sống hiện đại, nhiều người đã không còn sự quan tâm quá nhiều đến việc chăm sóc bản thân, từ đó ảnh hưởng đến sức khỏe toàn diện. 

Sức khỏe toàn diện là gì?

Sức khỏe toàn diện được định nghĩa là một cách tiếp cận xem xét các khía cạnh đa chiều của sức khỏe, trong đó bao gồm các yếu tố như thể chất, tinh thần, xã hội, cảm xúc, trí tuệ và tâm linh. 

Nghiên cứu của PDV Charika Wickramarathne và cộng sự (2020) cho thấy rằng chìa khóa để thúc đẩy sức khỏe lâu dài là áp dụng một cách tiếp cận toàn diện, nghiên cứu cũng đề cao một chiến lược chăm sóc sức khỏe tổng thể. Không chỉ giải quyết những vấn đề tức thời mà còn tập trung vào các phương pháp thực hành sức khỏe bền vững, giúp con người đạt được sự cân bằng và khỏe mạnh về sức khỏe thể chất, tinh thần, cảm xúc và tâm linh. 

Sau đây là 5 yếu tố nền tảng của sức khỏe toàn diện:

Dinh dưỡng

Dinh dưỡng là chìa khoá của một sức khỏe tốt, tuy nhiên trong guồng quay hối hả của cuộc sống hiện đại đầy rẫy sự “mời gọi" từ những thực phẩm chế biến sẵn ngon miệng và đẹp mắt, thì việc áp dụng một chế độ ăn uống cân bằng có thể là một thách thức lớn đối với chúng ta. Đồng thời, khả năng tiếp cận với những thực phẩm sạch, lành mạnh, nguyên chất và giàu chất dinh dưỡng cũng gặp nhiều khó khăn do mức độ phổ biến của các thực phẩm xấu.

Bạn nên thay đổi thói quen ăn uống lành mạnh hơn để bảo vệ sức khoẻ toàn diện

Hãy bắt đầu bằng cách lên kế hoạch cho mỗi bữa ăn với sự kết hợp đầy đủ của các nhóm chất: tinh bột,chất xơ, chất đạm và chất béo tốt. Song song đó, bạn nên giảm sự phụ thuộc vào thực phẩm chế biến sẵn (chứa nhiều đường và gia vị) bằng cách nạp vào cơ thể những loại thực phẩm lành mạnh hơn. Ví dụ, thay vì uống trà sữa, bạn có thể thay thế bằng nước ép. Ngoài ra, việc áp dụng các công thức và phương pháp nấu ăn mới có thể giúp cho việc ăn uống lành mạnh trở nên thú vị và bền vững hơn. Bằng cách chủ động lựa chọn các thực phẩm lành mạnh và thay đổi thói quen ăn uống, bạn có thể nuôi dưỡng cơ thể và nâng cao sức khỏe tổng thể của mình

Hoạt động thể chất

Trong một nghiên cứu của Arnaud Philippot và cộng sự (2021) chỉ ra rằng việc tập thể dục và thực hiện các hoạt động thể chất thường xuyên làm giảm các triệu chứng trầm cảm ở bệnh nhân nội trú vị thành niên, bởi lẽ những thanh thiếu niên nhập viện vì trầm cảm đã được chứng minh rằng rất ít vận động.

Tâm trạng cũng được nâng cao nhờ tập thể dục, điều này thường kích thích hoạt động nhận thức và sáng tạo. Ngoài ra, hoạt động thể chất cũng có tác dụng tăng cường hô hấp. - Khi tập thể dục nhịp thở của chúng ta tăng lên và oxy được tăng cường vận chuyển qua máu, một phần oxy này đi đến não để tiêu thụ glucose.

Tham gia vào các hoạt động như yoga, tập gym, đi bộ hàng ngày có thể cải thiện tính linh hoạt, sức mạnh tổng thể; thúc đẩy mối liên hệ sâu sắc hơn giữa tâm trí, cơ thể và tinh thần. Câu hỏi đặt ra là làm thế nào chúng ta có thể dành thời gian tập thể dục trong khi lịch trình làm việc dày đặc? Giải pháp ở đây là kết hợp các hoạt động thể chất với hoạt động mà bạn đang làm. Ví dụ, bạn có thể đi cầu thang bộ thay vì đi thang máy; hoặc khi đi mua sắm, hãy đậu xe ở một chỗ xa để có thể đi bộ nhiều hơn. 

Bằng cách thực hiện những điều chỉnh đơn giản này, bạn có thể tận hưởng những lợi ích của chuyển động chánh niệm và nâng cao sức khỏe tổng thể của mình.

Chánh niệm

Quản lý căng thẳng là một cách hiệu quả và cần thiết để duy trì sức khỏe tổng thể. Thiền thở chánh niệm là một liệu pháp hiệu quả để giảm mức độ căng thẳng, trầm cảm và lo lắng. 

Vậy chánh niệm là gì?

Chánh niệm bao gồm hai thành phần chính: nhận thức và chấp nhận. Nhận thức là kiến ​​thức và khả năng tập trung sự chú ý vào các quá trình và trải nghiệm bên trong của một người, chẳng hạn như trải nghiệm ở thời điểm hiện tại. Chấp nhận là khả năng quan sát và chấp nhận, chứ không phải phán xét hay trốn tránh những dòng suy nghĩ đó.

Những hiệu quả mà chánh niệm đem lại?

Mục tiêu của chánh niệm là trau dồi quan điểm về ý thức và bản sắc để có thể mang lại sự bình yên hơn về mặt tinh thần và các mối quan hệ. Chánh niệm cũng có thể được sử dụng trong các liệu pháp để giải quyết căng thẳng, lo lắng hoặc đau đớn hoặc chỉ đơn giản là để trở nên thoải mái hơn. Trong đó liệu pháp nhận thức dựa trên chánh niệm - Mindfulness-based Cognitive Therapy (MBCT) được cho là có hiệu quả đối với việc ngăn ngừa tái phát ở bệnh nhân trầm cảm tái phát. 

Cách thức thực hiện

Để thực hành chánh niệm hiệu quả, bạn nên làm theo các bước sau: 

• Bước 1: Hãy tự hỏi mình những câu hỏi như: Hiện tại tôi đang cảm thấy như thế nào? Trong ngày, những điều tốt đẹp nào đang diễn ra? Tôi nhận thấy sự căng thẳng nào đang diễn ra và biểu hiện ở đâu trong cơ thể? Và kết hợp hít thở sâu vào những khoảnh khắc này có thể nâng cao hơn nữa chánh niệm và thư giãn.
• Bước 2: Tìm một không gian thoải mái và yên tĩnh để bạn không bị quấy rầy. Nhắm mắt lại và tập trung vào hơi thở của bạn. 
• Bước 3: Hít thở chậm và sâu, cảm nhận cảm giác của mỗi lần hít vào và thở ra. Chú ý bất kỳ sự căng cứng hoặc co thắt nào trong cơ bắp, để hơi thở nhẹ nhàng xoa dịu những vùng này. 

Bằng cách thực hành chánh niệm và thở sâu thường xuyên, bạn có thể trau dồi khả năng tự nhận thức cao hơn, giảm căng thẳng và nâng cao sức khỏe tinh thần.

Giấc ngủ chất lượng

Giấc ngủ chất lượng là điều cần thiết cho sức khỏe và tinh thần tổng thể, tuy nhiên nó thường bị đánh giá thấp. Nghiên cứu cho thấy, cả số lượng và chất lượng giấc ngủ đều ảnh hưởng nhiều khía cạnh của sức khỏe, bao gồm: chức năng nhận thức, điều chỉnh tâm trạng, chức năng miễn dịch và sự trao đổi chất. Thời lượng ngủ được khuyến nghị cho người lớn thường là 7-9 giờ mỗi đêm, mặc dù nhu cầu của mỗi cá nhân có thể khác nhau. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng thiếu ngủ dẫn đến suy giảm ý thức, buồn ngủ vào ban ngày, thiếu chú ý, các mối quan hệ bị tổn hại và mệt mỏi

Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong quá trình cải thiện sức khỏe toàn diện 

Để có được giấc ngủ chất lượng, bạn nên duy trì thói quen đi ngủ nhất quán, nghĩa là thời gian đi ngủ và thức dậy mỗi ngày phải như nhau(kể cả cuối tuần). Tạo môi trường ngủ thoải mái (ví dụ: tối, mát mẻ và yên tĩnh) và hạn chế thời gian sử dụng thiết bị điện tử trước khi đi ngủ (trước 2 tiếng) để giảm thiểu sự gián đoạn chu kỳ ngủ - thức tự nhiên của cơ thể. Song song đó, bạn cần hạn chế thực phẩm có chứa caffeine như cà phê, socola, ;đồ uống có cồn. Bạn nên biết rằng căng thẳng và lo lắng cũng là một trong những nguyên nhân  ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ, vì vậy bạn có thể thực hiện các biện pháp thư giãn như đọc sách, tắm, tập thở trước khi đi ngủ để dễ vào giấc và ngủ sâu hơn.

Kết nối tâm trí và cơ thể

Mối liên hệ giữa tâm trí và cơ thể chính là nền tảng cho quá trình chữa bệnh toàn diện. Sức khỏe tinh thần và cảm xúc ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe thể chất và ngược lại.. Khi đối mặt với căng thẳng, lo lắng hoặc cảm xúc tiêu cực, cơ thể chúng ta sẽ phản ứng bằng thay đổi sinh lý như tăng huyết áp và nhịp tim. Lâu dần, nếu không được kiểm soát, những phản ứng này có thể dẫn đến các  vấn đề sức khỏe thể chất nghiêm trọng. Hiểu được sự tương tác này là chìa khóakhoá để đạt được sức khoẻ tổng thể ổn định và an toàn. Các chuyên gia khuyến khích các thực hành như thiền, hình dung và khẳng định tích cực để củng cố mối liên hệ này và nâng cao khả năng phục hồi.

Hãy bắt đầu hành trình thay đổi sức khỏe của bạn ngay hôm nay bằng cách kết hợp 5 yếu tố nền tảng trên đây vào cuộc sống hàng ngày. Việc tích hợp những thói quen tốt này vào nếp sinh hoạt xây dựng nền tảng vững chắc cho sức khỏe và hạnh phúc lâu dài. Hãy bắt đầu ngay bây giờ và ưu tiên sức khỏe của bạn để có một cuộc sống khỏe mạnh và trọn vẹn hơn!