Rối loạn lo âu là gì? Cách nhận biết và phương pháp cải thiện

Các cơn hoảng sợ không có lý do rõ ràng hoặc lo lắng quá mức được xem là biểu hiện rõ ràng nhất của rối loạn lo âu. Khi tình trạng kéo dài vô tình làm ảnh hưởng đến cuộc sống, sinh hoạt thường ngày của người bệnh. Vậy rối loạn lo âu là gì, cách nhận biết và phương pháp cải thiện tình trạng này như thế nào? Mời quý độc giả tiếp tục theo dõi bài viết dưới đây. 

Rối loạn lo âu là gì?

Rối loạn lo âu (tên tiếng Anh: Anxiety Disorders) là được coi là một trạng thái rối loạn cảm xúc, đặc trưng bởi các triệu chứng như cảm giác mơ hồ, lo sợ đi kèm với một số triệu chứng tự chủ như vã mồ hôi, đau đầu, hồi hộp, siết chặt ở ngực… Rối loạn lo âu thường có nhiều “hình thái” khác nhau. Do đó, bạn cần nhận biết được rõ các triệu chứng, tìm ra nguyên nhân để có cách điều trị phù hợp.   

Lo âu là phản ứng bình thường của cơ thể khi bạn đang gặp khó khăn trong các trường hơp hoặc vấn đề nan giải, ví dụ như trước khi thuyết trình hoặc trong một cuộc họp quan trọng…. Lo âu thông thường sẽ không kéo dài thời gian quá lâu, sau khi vấn đề được giải quyết thì tình trạng lo âu cũng biến mất theo.

Rối loạn lo âu bệnh lý thường kéo dài dai dẳng và thường xuyên 

Ngược lại, lo âu bệnh lý thường xuyên xảy ra và kéo dài dai dẳng, gây ảnh hưởng đến cuộc sống và sinh hoạt thường ngày của người đang mắc phải. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng rối loạn lo âu có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau như môi trường, gen di truyền và quá trình phát triển. Rối loạn lo âu có thể gây ảnh hưởng đến hiệu suất công việc, các mối quan hệ...

Các loại rối loạn lo âu thường gặp?

Rối loạn lo âu được chia ra thành nhiều loại, có thể bạn đang gặp phải một trong những sau đây:

• Rối loạn lo âu lan tỏa (Generalized Anxiety Disorder - GAD): Rối loạn lo âu lan tỏa được định nghĩa khi tâm trí luôn ở trạng thái sợ hãi, bất an và lo lắng những vấn đề thường ngày trong cuộc sống: gia đình, sức khỏe, công việc, các mối quan hệ … Tình trạng này gây ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động sinh hoạt trong cuộc sống thường ngày. . 

• Rối loạn hoảng loạn (Panic Disorder): Các cơn hoảng loạn tái diễn nhiều lần và xuất hiện một số triệu chứng như: bủn rủn tay chân, chóng mặt, tê ngứa, ớn lạnh, mất kiểm soát... Đặc biệt, tình trạng này dễ xuất hiện khi thân chủ đang gặp phải các vấn đề tâm thần khác như trầm cảm hoặc rối loạn căng thẳng sau sang chấn.   

• Ám sợ, ám sợ chuyên biệt (Phobias): Được định nghĩa là nỗi sợ dai dẳng và quá mức đối với một đối tượng, tình huống hoặc các hoạt động cụ thể. Người mắc chứng ám sợ chuyên biệt thường không tự mình vượt qua hoặc tránh xa những nỗi sợ của họ. Một số ám sợ chuyên biệt mà nhiều người mắc phải có thể là: sợ không gian kín, sợ độ cao, sợ nhện…

• Sợ khoảng trống (Agoraphobia): Thường kéo dài từ 6 tháng trở lên và gây ra nhiều vấn đề về chức năng đời sống. Sợ khoảng trống thường khiến thân chủ khó có cảm giác an toàn ở những nơi công cộng, đặc biệt là những nơi đông người hoặc những địa điểm xa lạ. 

• Rối loạn lo âu xã hội (Ám sợ xã hội - Social Anxiety Disorder): Những người có rối loạn này sẽ cố gắng né tránh hoặc chịu đựng những khó khăn với nỗi lo âu tột độ. Một số biểu hiện phổ biến là cực kỳ sợ nói trước đám đông, gặp những người mới hoặc ăn/uống nơi công cộng. Nỗi sợ hãi hoặc lo âu gây ra những vấn đề trong hoạt động thường ngày và kéo dài ít nhất 6 tháng.

• Rối loạn lo âu chia ly (Separation Anxiety Disorder): Thân chủ mắc phải rối loạn lo âu chia ly cực kỳ sợ hãi hoặc lo âu về việc phải chia tách với những người gắn bó  (4 tuần đối với trẻ em và 6 tháng đối với người lớn). Họ có cảm giác đau khổ và thường xuyên lo lắng về việc mất đi người thân thiết của mình. Các triệu chứng đau khổ về thể chất có thể liên quan đến sự phát triển trong thời thơ ấu và có thể kéo dài đến độ tuổi trưởng thành. 

• Câm chọn lọc (Selective Mutism): Hay còn gọi là hội chứng im lặng có chọn lọc, thường diễn ra ở trẻ em trước 5 tuổi. Các bé thường gặp khó khăn trong việc giao tiếp thường ngày như ở trường và không nói chuyện trước mặt những người thân khác ngoại trừ ba mẹ. Đôi khi, các bé sử dụng những phương tiện không lời (lầm bầm, chỉ tay, viết…). 

Rối loạn lo âu có nhiều dạng khác nhau 

Cách nhận biết rối loạn lo âu?

Rối loạn lo âu có những triệu chứng điển hình, bạn có thể nhận biết tình trạng qua những biểu hiện sau đây: 

• Căng thẳng, lo lắng quá mức: Nếu bạn luôn cảm thấy bản thân mình rơi vào trạng thái căng thẳng, lo lắng không rõ nguyên nhân và kéo dài dai dẳng. Đây là một trong những triệu chứng dễ nhận thấy và đôi khi bạn thấy mình sẽ có cảm giác đang bị dày vò sẽ cảm giác mình đang bị “dày vò". 

• Sợ hãi vô cớ: Thân chủ dường như cảm giác bản thân mình luôn phải sống trong sự sợ hãi. Điều này sẽ khiến sức khoẻ tinh thần ngày càng xuống dốc và dễ để lại nhiều sang chấn sau này. 

• Mất kiểm soát hành vi, cảm xúc: Khi tình trạng rối loạn lo âu kéo dài sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến não bộ, vô tình chung sẽ khiến cho bạn khó kiểm soát hành vi, dễ mất bình tĩnh và kích động. 

• Mất khả năng tập trung: Rối loạn lo âu khiến cho não bộ và hệ thần kinh làm việc một cách “quá tải" khiến tư duy, khả năng ghi nhớ và độ tập trung bị ảnh hưởng đáng kể. Từ đó, óc phán đoán và khả năng quyết định cũng bị “hao mòn".

• Ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất: Run rẩy, tim đập nhanh, tê buốt chân tay, đổ mồ hôi trộm, rối loạn tiêu hoá và giấc ngủ, suy nhược cơ thể… là những ảnh hưởng tiêu cực của rối loạn lo âu…

Rối loạn lo âu có điều trị được không và điều trị như thế nào?

Rối loạn lo âu có thể được điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau. Mặc dù mỗi dạng rối loạn lo âu có những đặc điểm riêng, nhưng hầu hết đều đáp ứng tốt 2 loại điều trị: liệu pháp tâm lý (trị liệu bằng lời nói) và thuốc. Nhìn chung, việc dùng thuốc chỉ có tác dụng hỗ trợ điều trị tạm thời, bên cạnh đó vẫn có một phần tác dụng phụ nhất định ảnh hưởng đến sức khoẻ. Bạn có thể lựa chọn các liệu pháp tâm lý phù hợp với bản thân và tình trạng bệnh để loại bỏ tận gốc các vấn đề về sức khỏe tinh thần.

Liệu pháp tâm lý giúp thân chủ tìm ra nguyên nhân và loại bỏ tình trạng rối loạn lo âu

Liệu pháp tâm lý: Có thể điều trị đơn lẻ một liệu pháp hoặc kết hợp nhiều liệu pháp khác nhau. Bạn có thể tham khảo phương pháp trị liệu nhận thức hành vi (CBT) - đây là một dạng trị liệu bằng lời nói, chuyên viên sẽ xem xét và đánh giá trong tiến trình trị liệu, đồng thời giúp thân chủ nhận ra và loại bỏ những hành vi và suy nghĩ tiêu cực nhằm “nhổ bỏ tận gốc" vấn đề. 

Dùng thuốc: Thuốc không có tác dụng chữa khỏi hoàn toàn rối loạn lo âu nhưng có thể làm thuyên giảm một số triệu chứng đáng kể. Tuy nhiên, việc dùng thuốc có thể để lại nhiều tác dụng phụ, thế nên thân chủ cần phải tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng và chỉ sử dụng trong khoảng thời gian ngắn. Một số loại thuốc thường được kê toa để điều trị rối loạn lo âu như là thuốc chống trầm cảm, thuốc chống lo âu, thuốc chẹn beta giao cảm…

Khi nào bạn cần gặp chuyên viên tâm lý

Nếu bạn hoặc người thân/người xung quanh đang gặp phải triệu chứng của rối loạn lo âu, bạn nên suy xét đến việc tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên viên tâm lý từ sớm, nhằm hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống. Các chuyên viên tâm lý sẽ dựa vào tình trạng, mức độ nghiêm trọng của chứng rối loạn lo âu để có đề xuất phương pháp điều trị phù hợp. 

Văn phòng tham vấn - trị liệu tâm lý 3C là nơi quy tụ nhiều chuyên viên tâm lý có trình độ chuyên môn cao, được đào tạo bài bản, tâm huyết và dày dặn kinh nghiệm trong lĩnh vực tham vấn tâm lý lâm sàng. 3C luôn cố gắng tạo ra không gian thoải mái, riêng tư mang tính bảo mật cao giúp thân chủ thoải mái trong việc điều trị. 

3C hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn những thông tin khái quát về rối loạn lo âu. Nếu bạn nghi ngờ bản thân, người thân/người xung quanh đang gặp phải tình trạng này, bạn có thể liên hệ trực tiếp với 3C qua website hoặc hotline: 0333 024 100 để được giúp đỡ và tư vấn trực tiếp từ chuyên viên để điều trị, tránh để lại nhiều hệ luỵ trong tương lai và có một sức khỏe tinh thần ổn định.