Một ngày sống chung với rối loạn nhân cách ranh giới

Khi tôi đề cập với mọi người rằng tôi mắc chứng rối loạn nhân cách ranh giới (Borderline personality disorder - BPD), thường xảy ra hai khả năng. Một là họ chưa bao giờ nghe nói về nó trước đây và họ thắc mắc rằng "Nó có giống như rối loạn lưỡng cực không?".  Hai là họ thể hiện sự bối rối và tôi tưởng tượng họ đang nghĩ cách để trốn đến nơi nào đó an toàn.

Tôi thường sẽ giải thích với nhóm đầu tiên rằng BPD là một chứng rối loạn nhân cách được đặc trưng bởi sự không ổn định trong tâm trạng, mối quan hệ, cảm xúc và hành vi. Với nhóm thứ hai, tôi không trách họ, tôi cũng có cảm giác như vậy khi lần đầu tiên khi tôi tự tìm kiếm thông tin về BPD.

Mặc dù nhiều nghiên cứu chỉ ra những ảnh hưởng của BPD đến một cá nhân, chẳng hạn như sự gián đoạn trong học tập, công việc hoặc cuộc sống. Thực tế là những ai có các vấn đề ít được xã hội chấp nhận thường bị coi là nguy hiểm và không ổn định do các phương tiện truyền thông đang mô tả tiêu cực về vấn đề sức khỏe tinh thần. Với BPD, những “kỳ thị” này thậm chí còn lan sang cả ngành y tế. Một số chuyên gia coi người có BPD là kẻ lôi kéo và tìm kiếm sự chú ý; một số sẽ không sẵn lòng điều trị cho những người mắc rối loạn này.  Do áp lực của sự phán xét của xã hội, không có gì ngạc nhiên khi nhiều người có BPD phải chịu đựng sự “kỳ thị”.

Tôi cũng không ngoại lệ.

Khi được chẩn đoán lần đầu tiên, tôi đã thề rằng sẽ không nói với bất cứ ai và giả vờ là mình ổn. Tuy nhiên, tôi chỉ có thể chữa lành bằng cách nói về những trải nghiệm của mình. Sau hai năm điều trị, tôi đã có nhịp sống ổn định.

Với 256 tổ hợp triệu chứng tiềm ẩn, nếu cho rằng BPD ảnh hưởng khác nhau với từng người là quá đơn giản. Vì vậy, mọi người có thể hình dung một ngày của người mắc BPD dưới góc nhìn độc đáo của tôi.

Nhật ký rối loạn nhân cách ranh giới

• 9:15: Tôi đang thảo luận với nhà trị liệu của mình để có thói quen tốt hơn vào buổi sáng. Tôi đã thành công trong việc ngừng thức dậy vào khoảng giờ ăn trưa, nhưng thức dậy vào buổi sáng không hề dễ dàng. Mặc dù tôi ghét âm nhạc nhưng tôi nhận thấy việc nghe nhạc đặc biệt hữu ích trong việc làm tâm trạng của tôi trở nên vui vẻ hơn, vì vậy tôi bật danh sách bài hát “Morning Dance Party” khởi động cho buổi sáng.
• 10:00: Trường đại học chuyển sang hình thức học trực tuyến do đại dịch, vì vậy tôi bật máy tính để bắt đầu bài học. Những ngày này, việc duy trì động lực ngày càng trở nên khó khăn hơn. Tôi lo ngại rằng lịch sử có thể lặp lại, giống như việc tôi đã từng bỏ ngang hai ngành học trước đây.
• 10:25: Tôi làm rơi chiếc bút xuống sàn và khi tôi nhặt nó lên, tôi nhận thấy một vết đỏ thấm trên áo. Tôi nhấc nó lên để xem máu chảy ra từ đâu và lấy khăn giấy để cầm máu, và sau đó tôi nhận thấy có rất nhiều máu trên đầu ngón tay mình. Hôm nay tôi cảm giác áp lực hơn mọi ngày.

Tôi đã từng cắn móng tay, nhưng việc phải sử dụng máy tính nhiều đã khiến tôi chuyển qua thói quen bóc da. Vết thương lần này có vẻ sâu nên chắc hẳn sẽ mất khá lâu để cầm máu.

• 11:20: Tôi thường xuyên cảm thấy căm ghét bản thân, nhưng hôm nay nó dường như lớn hơn bao giờ hết. “Tôi là một kẻ thất bại; tôi nghĩ tôi sẽ không bao giờ hoàn thành được chương trình học; tôi không biết vì sao mình phải cố gắng?” Mặc dù tôi biết mình chỉ cần nỗ lực vài tuần nữa thôi, nhưng tôi không tin rằng mình vượt qua được.

Sau vài lần hít thở sâu, tôi với lấy quyển sổ trị liệu của mình. Tôi cũng bắt đầu tải hình ảnh Bánh xe cảm xúc lên điện thoại. Tôi viết ra những cảm xúc hiện tại, nguyên nhân của chúng và suy ngẫm liệu sự hoảng loạn đang tăng cao của tôi có phù hợp hay không. Tôi cũng liệt kê những điều tích cực và tiêu cực của việc tự dán nhãn bản thân là kẻ thất bại. Cột tiêu cực “thắng” và tôi cảm nhận được cơ thể mình dần dần thư giãn khi suy nghĩ rõ ràng hơn.

• 12:00: Tôi thích việc tham gia buổi trị liệu trực tuyến. Nếu đại dịch chấm dứt, điều này và việc đeo khẩu trang là những điều tôi muốn được giữ lại. Tôi cũng thật may mắn khi nhà trị liệu của tôi dường như “hiểu được tôi” và luôn có thể nhìn thấu suy nghĩ của tôi.

Tôi kể cho cô ấy nghe về chuyển động nhỏ của tôi vào buổi sáng, và cô ấy chỉ ra rằng một phần những khó khăn trong học tập hiện tại của tôi có thể là do biểu hiện của xu hướng tự hủy hoại bản thân. Ví dụ, trì hoãn việc bắt đầu làm bài tập. Việc này có vẻ rất đơn giản nhưng nó giúp tôi sáng tỏ hơn.

Tôi đang vô thức tự hủy hoại bản thân để loại bỏ nỗi thất vọng trong tưởng tượng.

Cô ấy hỏi tôi có đang tập thở hay không và nhắc tôi về lợi ích của nó khi kết hợp với việc viết nhật ký của tôi.

• 12:50: Tôi mở Twitter. Sau khi buổi trị liệu khá căng thẳng, tôi cần phải có những “liều dopamine rẻ tiền”. Tôi tự nhủ mình sẽ chỉ lướt trong 10 phút, và tôi biết tôi chỉ dối lòng mà thôi.
• 13:25: Ngoài việc là một nhà văn tự do, tôi còn là người tự biên tập ấn phẩm của mình. Rõ ràng, lịch trình bận rộn không giúp giảm bớt căng thẳng mà tôi đang phải chịu đựng, nhưng đó là việc phải làm. Tôi tự cân nhắc xem nên gửi ấn phẩm cho nhà xuất bản hay trả lời email trước. Mặc dù hộp thư đến ngày càng nhiều thư làm tôi cảm thấy lo ngại, nhưng rõ ràng mối lo lắng chưa đủ lớn. Tôi đã chọn đi gửi ấn phẩm.
• 14:10: Trở lại Twitter. Tôi không thể tự giúp mình được! Tôi bị ám ảnh. Hôm nay, dòng thời gian (Timeline - TL) lại một lần nữa hiển thị về các mối quan hệ. Vì vậy, tôi chia sẻ những dòng tweet hài hước nhất từ ​​cuộc trò chuyện với một người bạn và nó khơi dậy một cuộc thảo luận xung quanh mối quan hệ tình cảm của chính chúng tôi.

Một thời gian sau, cô ấy hỏi tôi có cân nhắc việc quay lại hẹn hò không. Thật buồn cười; bạn bè đã cười nhạo tôi khi lần đầu tiên tôi nói với họ rằng tôi sẽ không hẹn hò nữa. Trong suy nghĩ của họ, tôi luôn có mối quan hệ liên quan tới tình dục với ai đó. Nhưng tính đến hiện tại, tôi đã không hẹn hò trong hơn ba năm và chỉ có một lần quan hệ tình dục trong thời gian đó, tôi không thể nói với họ rằng tôi hơi lo lắng.

Những mối quan hệ lãng mạn là điều khó khăn đối với bất kỳ ai, nhưng thậm chí còn khó khăn hơn đối với những người mắc BPD. Tôi đã lý tưởng hóa người yêu của mình, và khi mối quan hệ kết thúc, tôi đau khổ đến mức gần như tự tử. Nhưng tôi không nói với cô ấy điều này.

Mặc dù rối loạn nhân cách ranh giới không được cho là phổ biến, nhưng tôi chắc chắn mình mắc phải nó. Thay vì bộc lộ sự tức giận ra bên ngoài, nó luôn âm ỉ bên trong. Vì vậy, tôi biết đây có thể là một cơ hội để chia sẻ cảm xúc của mình với bạn mình, nhưng tôi không muốn mình trở thành gánh nặng.

Tôi nhắn lại, “Có lẽ trong một năm nữa? Hoặc không bao giờ? Những cuộc trò chuyện như thế này nhắc nhở tôi rằng hẹn hò thật kinh khủng ????.”

• 14:22: Cuộc trò chuyện vẫn khiến tôi phải suy nghĩ. Các mối quan hệ chắc chắn là yếu tố kích hoạt và tôi không nghĩ mình sẵn sàng. Hơn nữa, tôi thực sự không muốn đối diện với việc chia tay một lần nữa. Một nỗi buồn tràn ngập nhắc nhở tôi rằng tôi sẽ ổn hơn nếu ở một mình.

Nhưng tôi không kìm nén cảm giác đó; thay vào đó, tôi cố gắng cho mình trải nghiệm nó. Và giọng nói của nhà trị liệu vang vọng trong đầu, tôi tải ứng dụng Breathe lên iWatch và thực hiện bài tập thở.

• 14:29 : Tôi thực sự nên làm những việc này thường xuyên hơn.
• 15:45: Bác sĩ tâm thần đã khuyến khích tôi đi bộ trong chánh niệm, nhưng tôi ghét việc đi bộ mà không có chủ ý. Thay vào đó, tôi chuyển sang tập tạ. Tôi đến phòng gym bốn lần một tuần và hôm nay là ngày tập chân. Uhm. Tôi thường kiệt sức sau mỗi buổi tập, vì vậy tôi phải đảm bảo mình mang theo một ít đồ ăn trước khi đi.
• 17:15: Tôi nghỉ ngơi một lát để kiểm tra email, liệu rằng bên biên tập mà tôi làm việc cùng có phản hồi với ấn phẩm mới của tôi hay chưa. Và không có gì cả. Tôi thấy hơi hoảng loạn khi nghĩ rằng liệu lời giới thiệu của tôi có tệ đến mức cô ấy thậm chí không muốn trả lời? Hay tôi là một người khó chịu để làm việc cùng? Không, tôi lại đang làm quá lên. Tôi hít một hơi thật sâu và lần này, suy nghĩ về những ưu và nhược điểm về nỗi lo lắng của tôi. Tôi tự nhắc nhở mình rằng, vì tôi cũng là biên tập viên nên tôi biết có lẽ cô ấy cũng nhiều việc.
• 19:30: Tôi rời phòng gym trước khi các em tôi đi học về, vì vậy, khi tôi về đến nhà, mấy đứa nhỏ chạy đến và ôm tôi thật chặt.

Tôi hay qua lại nhà của cả bố và mẹ (niềm vui của những bậc cha mẹ đã ly hôn), và mấy đứa nhỏ hẳn là vui hơn khi ở cùng bố tôi.

• 20:15: Dù đang cố gắng bỏ thói quen làm việc vào ban đêm nhưng tôi không thể ngăn được mình. Tôi tỉnh táo hơn rất nhiều vào buổi tối, vì vậy tôi đi lên tầng trên để thực hiện một số dự án khác của mình.
• 21:20: Điện thoại rung và tôi thấy tin nhắn từ một người bạn khác. Chúng tôi đã nói chuyện về tôn giáo trong vài tuần qua và tôi rất thích người bạn này. 

Đối với những người mắc BPD, Favorite person (FP) thường là người mà họ tin cậy về mặt tình cảm vì đây là nguồn an ủi và là chỗ dựa. Không phải ai mắc BPD cũng có FP nhưng những FP thường mang lại cho họ cảm giác có giá trị và an toàn .

FP có thể là bất kỳ ai, có thể là bạn đời hoặc cha mẹ, và có thể có nhiều hơn một người. Với tôi thì là nam giới và có xu hướng phát triển mối quan hệ lãng mạn. Anh ấy là một cựu sinh viên đại học ăn chơi, nên cảm xúc của tôi đang khá phức tạp.

Tôi đã mất hơn sáu tháng để tìm hiểu xem tình cảm của tôi dành cho anh ấy có phải là thật lòng hay không? Tôi vẫn không thực sự biết, nhưng chúng tôi không hợp nhau, vì vậy tôi sẽ không hẹn hò với anh ấy. Việc tôi không hoảng sợ về tình huống hiện tại và tận hưởng sự đồng hành cùng anh ấy là một dấu hiệu cải thiện đáng kể.

Có lẽ tôi đã sẵn sàng bắt đầu những mối quan hệ lãng mạn sớm hơn tôi nghĩ? Tôi tự hứa với bản thân rằng sẽ nghiêm túc xem xét việc hẹn hò khi tôi giảm bớt thời gian để ổn thỏa những cảm xúc của mình. Mong là mối quan hệ sẽ kéo dài hơn một năm.

• 22:00: Ôi, đã muộn rồi. Tôi đóng laptop lại và đi ngủ. Tôi bị khó ngủ nhưng nhà trị liệu đã giả định rằng nguyên nhân có thể là do tôi sử dụng thiết bị điện tử vào ban đêm. Tôi đã hứa với cô ấy là sẽ không sử dụng chúng vào lúc đêm khuya - hoặc mang điện thoại của tôi đi ngủ - nhưng tôi nghĩ chúng tôi đều quên mất thỏa thuận này. Vì vậy, tôi bật Youtube và xem các kênh yêu thích của mình.
• 23:30: Đi ngủ thôi!

Tôi lấy túi thuốc ra và uống thuốc chống trầm cảm để điều trị chứng rối loạn trầm cảm; những người mắc bệnh BPD có nhiều khả năng mắc các rối loạn đi kèm về thể chất và tâm thần, tức là có nhiều hơn hai tình trạng tồn tại cùng một lúc. Thuốc rất hiệu quả nhưng lại khiến tôi cảm thấy buồn nôn nên tôi thử uống ngay trước khi đi ngủ. Tôi luôn quên uống thực phẩm chức năng trong ngày, thế là tôi cũng uống chúng trước khi ngủ. Không biết là có hiệu quả không? Nhưng mà có gì để mất đâu nhỉ?

Tái bút

Việc liên tục phải ổn thỏa cảm xúc và tâm trạng của mình có thể khiến tôi vô cùng mệt mỏi. Tôi cũng khó chịu khi liên tục có những mâu thuẫn nội tâm giống nhau. Vì vậy, tôi thường xuyên thấy mệt khi phải liên tục chăm sóc bản thân để đảm bảo mình ổn. Nhưng càng làm thì tôi càng quen với nó.

BPD không thể chữa khỏi được, càng trưởng thành thì việc sống chung với BPD càng đỡ khó khăn. Mặc dù tôi từng do dự khi lập kế hoạch cho tương lai nhưng tôi lại khá lạc quan về những gì nó có thể mang đến. Tôi từ chối bị gọi là người mắc BPD; với tất cả những “trận chiến” nội tâm mà tôi chiến đấu, tôi chắc chắn là một chiến binh.

Bài viết được chuyển ngữ từ: Seven, Z. (2022, February 15). A day in the life with borderline personality disorder. Verywell Mind. https://www.verywellmind.com/a-day-in-the-life-with-borderline-personality-disorder-5215857 bởi Chuyên viên tâm lý Đỗ Lễ